برآورد واردات قاچاق و عوامل موثر بر آن در ایران

بخش قابل توجهی از اقتصاد ملی، شامل فعالیت هایی است که به صورت رسمی در حسابهای ملی ثبت نمی شوند. از اینرو، قاچاق کالا یکی از بخش های اصلی فعالیتهای غیررسمی است که توسط عوامل تجاری قانون گریز انجام می شود. فشار بر منابع مالی دولت، اتلاف منابع ارزی، برهم خوردن تخصیص منابع، افزایش بیکاری و کاهش تولید داخلی از جمله مهمترین پیامد های منفی واردات قاچاق محسوب می شوند. با توجه به ویژگی غیر رسمی بودن این نوع از فعالیت های اقتصادی، آمار دقیق از میزان واردات قاچاق در دست نیست. هدف پژوهش حاضر، برآورد حجم واردات قاچاق و عوامل موثر برآن در ایران برای دوره زمانی 1350-1388 است. در پژوهش حاضر از دو روش استفاده شده است. در روش اول، ابتدا حجم واردات قاچاق به روش پولی برآورد شده است. سپس، عوامل موثر برآن به روش رگرسیونی مورد بررسی قرار گرفتند. در روش دوم، شاخص واردات قاچاق و تعیین عوامل موثر برآن به روش فازی بررسی شده است. نتایج نشان می دهند که واردات قاچاق در کشور در طی سال های تحت بررسی از روند افزایشی برخوردار بوده است. هم چنین، با وجودی که نتایج رگرسیونی نشان می دهند که متغیرهای نرخ متوسط تعرفه، تفاوت نرخ ارز، بار مالیاتی و نرخ تورم اثر مثبت و معناداری بر واردات قاچاق داشتند اما یافته های حاصل از روش فازی نشان داد که از بین عوامل موثر بر واردات قاچاق، عوامل مختلفی بر شاخص واردات قاچاق در سال های مختلف موثر بوده است.